Ingrid von Oelhafen (1941) beschrijft in ‘Niemandskind’ haar zoektocht naar haar oorsprong. Dit doet ze in samenwerking met Tim Tate (1956). Deze Britse journalist, auteur en ook documentairemaker heeft meerdere prijzen voor zijn documentaires in de wacht geslepen.
Erika Matke wordt in 1942 als 9 maanden oude baby onder valse voorwendselen bij haar Joegoslavische ouders weggehaald. Ontvoerd naar nazi-Duitsland. Met haar blonde haren en blauwe ogen was Erika namelijkde perfecte kandidaat om in het Lebensborn project van Heinrich Himmler te komen. Een geheim nazi programma waarin een gedeelte van de kinderen voor ‘germanisering ‘ komt; niet-Duitse kinderen die op uiterlijke kenmerken worden gekozen om kinderen van Hitler te worden en zo een Arisch ras te creëren en de toekomst van Duitsland veilig moest stellen.
Geplaatst in een pleeggezin groeit Erika op als Ingrid von Oelhafen.
In het eerste deel van het boek beschrijft Ingrid haar jeugd in het gezin von Oelhafen. Wat opvalt is het gebrek aan warmte, liefde in het gezin. Ook tussen haar ouders is dat er niet en leven eigenlijk ook niet samen. Ingrid smacht naar genegenheid van haar moeder. De moeizame relatie met haar moeder wordt beschreven, ook de periode in een kindertehuis (waar ze haar moeder schrijft en smeekt haar op te halen...hartverscheurende brieven die Ingrid later terugvindt).
Door 1 van de werknemers in huize von Oelhafen komt ze er uiteindelijk achter dat de von Oelhafen niet haar biologische ouders zijn.
Nog een tijd later vind ze een document met de naam Erika Matko erop.
Nog vele jaren daarna onderdrukt ze haar gevoelens over het raadsel rondom haar afkomst en stort ze zich volledig op haar werk als fysiotherapeute.
Na het vinden van een dagboeken van haar moeder en nog andere documenten is het een telefoontje van het Duitse Rode Kruis dat haar zoektocht in gang zet. Ingrid/Erika is dan 58 jaar.
Het zal een moeizame zoektocht worden met nodige obstakels, instanties, mensen die niet meewerken. Ze zelf pauzes neemt door twijfels en het uiteindelijk door nieuwe input weer aangewakkerd wordt en ze verder op pad gaat.
Behalve de tegenwerking krijgt ze ook hulp van een aantal mensen en ontmoet ze meer Lebensborn kinderen. Allen met dezelfde achtergrond, maar ieder een eigen verhaal en ontwikkeling in hun leven. Van toegevoegde waarde, want het bepaald voor Erika de afwegingen in haar zoektocht. En ondanks de soms teleurstellende resultaten een relativering met hoe het anders had kunnen gaan. Schuld en schaamte zijn toch ook wel herkenbare gevoelens bij lotgenoten.
Het verhaal wordt afgewisseld met decreten van Himmler die de gruwelijke gedachten achter het Lebensborn project prijsgeven.
Niet alle decreten vond ik van toegevoegde waarde, maar een aantal waren echt juist wel indrukwekkend.
Dit deel van de 2e Wereldoorlog was mij nog onbekend en met de achtergrond van de geschiedenis en politiek in die tijd is deze zoektocht van Ingrid/Erika een voor mij indrukwekkend relaas geworden.
Bracht de zoektocht Ingrid/Erika antwoorden? Ik denk het wel:
'Nurture is uiteindelijk bepalender dan nature; de hamer vormt niet per definitie de hand.'
